ÇANAKKALE ÇARŞI VE YAŞAM MERKEZİ
Çanakkale Belediyesi Çarşı, Yaşam Merkezi ve Otopark ile Yakın Çevresi Ulusal Mimari Proje Yarışması
1. Ödül
HEMZEMİN
Kentin ana ulaşım arterleri, meydanları, sokakları, yayalaştırılmış yolları ve bu ögelere eklemlenen çarşı yapısı aynı zeminin müşterekleridir. Önerilen proje, bu müştereklik ilişkisinin ve kent içi yaya hareketinin bir uzantısı olarak kurgulanmıştır.
Açık alan tasarımı ve mekan kurgusu yaya hareketinin sürekliliğine dayanır. Bu çerçevede, tarihi çarşı bölgesi, iskele, Cumhuriyet Meydanı, Halk Bahçesi, Kordon ve öneri çarşı yapısı gibi kentsel odakların arasında kesintisiz dolaşımı sağlayan bir kurgu önerilmiştir. Yapı, üç cephesinde farklı kamusal işlevlere ev sahipliği yapacak açık alanlarla çevrelenir: Kentin önemli rekreasyon alanlarından biri olan Halk Bahçesi, tören alanı olarak işleyen Cumhuriyet Meydanı ve çeşitli aktivitelerin gerçekleştirileceği, aynı zamanda yapının fuayesi olarak çalışacak Muammer Aksoy Parkı. Farklı kamusal işlevlerle ayrışan bu üç alan, geniş bir yaya aksı ile birbirlerine bağlanır.
Proje, bir yapıdan ziyade, meydan-park-sokak ağına eklemlenen bir kent parçasıdır. Proje, alışılagelen kapalı alışveriş merkezi kurgusuna karşı eleştirel bir pozisyon alarak, sokağın hareketini ön plana çıkartır. Mekan kurgusunda iç ve dış arasındaki sınırlar muğlaktır. Kentin sokaklarındaki hareket, çarşının iç sokaklarına ve üst kotlarına taşınır.
Süreklilik
Yapının kentle ve kentliyle kurduğu ilişki tasarımın temel çıkış noktası olmuş, yaya hareketinin sürekliliği önemsenmiştir. Sürekliliğinin sağlanabilmesi amacıyla, Lise Caddesi’nin araç trafiğine kapatılması, Halk Bahçesi ile Muammer Aksoy Parkı arasındaki yaya sirkülasyonunun güçlenebilmesi için Mehmetçik Bulvarı’nda araç yolunun daraltılarak yavaşlatılması gibi yaya öncelikli politikaların uygulanması önerilmiştir.
Proje, zemin kottaki hareketin bir parçası olarak ele alınmış, mevcut iş merkezinin dışa kapalı mekan kurgusuna alternatif olarak, bir sokak-avlu ağı tasarlanmıştır. Otopark girişleri ise, Lise Caddesi’ne bağlanan bir rampa ile sağlanmış, böylece otopark trafiğinin yayalaştırılmış alanlarla ilişkisi sınırlandırılmıştır
Açıklık
Çanakkale kent merkezindeki yaygın açık alan kullanımı ve sokaktaki canlılık proje için esin kaynağı olmuştur. Önerilen çarşı yapısının koridorları yoktur, sokakları vardır. Sokaktaki hareket üst kotlara taşınır. Zemin kotundaki etkinlik meydanı, meydana yönlenen amfi ile üst kotlardaki etkinlik terasına ve oditoryumun fuayesine bağlanır.
1. Araç öncelikli mevcut yol durumu
Proje alanının yakın çevresinde gözlemlenen temel problemlerin başında, kent merkezindeki sokakların araç otoparkı olarak kullanılması yatmaktadır. Proje alanının güney sınırını oluşturan Cumhuriyet Bulvarı, hem kent içi, hem de feribot iskelesinin araç sirkülasyonunu sağlayan ana arter olması nedeniyle kentin en işlek ve yoğun hattıdır. Bu yoğunluk, merkezdeki diğer cadde ve sokaklara da yansımış, kent merkezinde araç trafiğinin baskın bir rol oynamasına neden olmuştur.
2. Yaya öncelikli yol önerisi
Önerilen proje, araç tarafından ele geçirilmiş sokakların yaya ve bisiklete geri verilmesini amaçlar. Proje kapsamında tasarlanan sokaklar paydaşlık ilkesi kapsamında ele alınmış, önerilen akslarda yaya öncelikli bir yaklaşım (yaya>bisiklet>araç) benimsenmiştir. Çarşı yapısı ile Muammer Aksoy Parkı arasından geçen ve Cumhuriyet Bulvarı ve Halk Bahçesini birbirine bağlayan, yaya öncelikli geniş bir aks önerilmiştir.
3. İç/Dış İlişkisi
Yapının çeperlerinin geçirgen olması açık alanların ve hareketliliğin yapıya sirayet etmesini sağlar. Mekan kurgusunda iç ve dış arasındaki sınırlar muğlaktır. Yapının koridorları yoktur, sokakları vardır. Sokaktaki hareket iç sokaklara ve üst kotlara taşınır.
4. Alt/Üst İlişkisi
Zemindeki süreklilik oluşturulan teraslarla çarşı yapısının üst kotlarına taşınır. Muammer Aksoy Parkı, çeşitli aktivitelere ev sahipliği yapabilecek bir etkinlik parkı olarak tanımlanmış, proje kapsamında oluşturulan etkinlik meydanı ve amfi ile birlikte çarşı yapısının fuayesi olarak çalışması öngörülmüş, üst kotlardaki etkinlik terası ve oditoryumun fuayesi de açık alanın uzantısı olarak ele alınmıştır.
Esneklik
Çarşı yapısı için modüler bir sistem önerilmiştir. Dükkanlar, 4.5×4.5 metrelik birimlerden oluşan bir ızgara plan şeması üzerine yerleşir. Modüler birimlerin bir araya gelmesiyle, ihtiyaca göre farklı büyüklüklerde dükkanlar oluşturulur. Ticari birimlerin modüler olmasının getirdiği esneklik, yapının değişen ekonomik koşullara ve taleplere ayak uydurabilmesine imkan tanır.
Paydaşlık
Üst kotlarda yer alan teraslar ve fuayeler, zemin kottaki açık alanların devamı niteliğindedir. Bunu sağlamak için oditoryum gibi işlevi gereği kapalı olması gereken hacimler geri planda tutulmuş, meydana ve parka bakan cephede yapının programı hafifletilerek, açık alanlar oluşturulmuştur.
Kentsel açık alanlar ve meydanlar
Çarşı yapısı, yakın çevresindeki Halk Bahçesi, Muammer Aksoy Parkı, Cumhuriyet meydanı gibi farklı nitelikte kamusal kullanımlar sunan açık alanlar ve meydan sisteminin paydaşıdır. Bu paydaşlığa hem kendi bünyesinde yarattığı etkinlik terası ve orta avlu ile dahil olur, hem de mevcut açık alan ve meydan sisteminin mekânsal kalitesini iyileştirmek adına bir dizi karar alır. Bu kararlar;
– Cumhuriyet Meydanı’nın kent kimliğindeki önemi göz önünde bulundurularak tören meydanı olarak kullanımına devam etmesi, fakat sert zemin miktarının azaltılarak kullanıcılar için gölge mekanlar yaratılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Çanakkale Sosyal Bilimler Lisesi ile meydan arasında kalan Lise Caddesi araç trafiğine kapatılmış ve bu alan ağaçlandırılmıştır. Meydan ve çevresindeki yeşil alanların sürekliliğinin sağlanması, mevcut ağaç dizilerine yenileri eklenerek güçlendirilmesi önerilmiştir.
– Muammer Aksoy Parkı, çeşitli aktivitelere ev sahipliği yapabilecek bir etkinlik parkı olarak tanımlanmış, proje kapsamında oluşturulan etkinlik meydanı ve amfi ile birlikte çarşı yapısının fuayesi olarak çalışması öngörülmüştür.
– Halk Bahçesi’ndeki mevcut ağaç dokusunun ve rekreasyon niteliğinin korunması, bu amaçla Halk bahçesindeki sert zemin miktarının azaltılması, mevcut parkın kapısının ve duvarlarının kaldırılarak Muammer Aksoy Parkı ile projenin yarattığı paydaş zemine katılması amaçlanmıştır.
Bu kararların sonucunda proje, günün farklı zamanlarında ve haftanın farklı günlerinde birden çok bir arada olma halini barındırabilen bir kamusal kullanımlar ağı örgütler.
Sürdürülebilirlik
Modülasyon sisteminin parçası olarak çelik strüktür önerilmiştir. Çelik strüktür, hafifliği, deprem riskine karşı güvenli bir alternatif oluşturduğu ve plan şemasındaki modülasyona ve esnekliğe uyum sağlayabildiği için tercih edilmiştir. Çarşı yapısının iç kurgusunda oluşturulan boşluklar ise, doğal havalandırma sağlaması ve böylece enerji kullanımını azaltması sayesinde sürdürülebilir tasarımın önemli bir girdisi olmuştur. Çelik strüktürün ve ticari birimlerin modüler olmasının getirdiği esneklik, yapının değişen ekonomik koşullara ve taleplere ayak uydurabilmesine imkan tanır.
Yukarıda sıralanan bu ilkelerle, Çanakkale kent merkezindeki yaşantının bir parçası olacak, mevcut ilişkiler ağını güçlendirecek ve mekansal niteliklerini artıracak bir kurgu ortaya konmuştur.
Avlu
Avlu, mekan kurgusundaki iç sokakların bütünleyici bir parçasıdır. Farklı kotlarda yer alan çeşitli işlevler bu avlu çevresinde toplanır. Zemin kotta yer alan ticari birimler, üst kottaki oditoryum, cep sinemaları, vb. kültürel donatılarla ve ticari birimlerle bu avlu etrafında birleşir.
YER ÇANAKKALE, TURKEY
İŞVEREN ÇANAKKALE MUNICIPALITY
YIL 2018
PROJE TİPİ TİCARİ, KÜLTÜR
İNŞAAT ALANI 25.000 m2
DURUM PROJELENDİRME
EKİP
CANER BİLGİN, BULUT CEBECİ, İDİL ERKOL BİNGÖL, GÖZDE ŞARLAK KRAMER
YARDIMCI: SAMİ YÜCEL İNŞAAT MÜHENDİSİ: ONUR KUTLUKAYA